Mükemmeliyetçiliği Şema Terapiyle Ele Almak: Bir Vaka Üzerinden Anlatım

Abstract

Mükemmeliyetçilik, klinik anlamda kişinin işlevselliğinde önemli düzeyde sıkıntıya ve bozulmalara yol açan, aşırı yüksek standartlara sahip olma eğilimi olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada şikâyetlerinin odağı mükemmeliyetçilik olan ve özellikle iş ve çalışma alanlarında buna dair sıkıntı yaşayan bir vaka ele alınmıştır. Çalışmanın amacı şema terapi formülasyonu ve teknikleriyle mükemmeliyetçiliğin nasıl çalışılabileceğini örneklemektir. İstanbul Arel Üniversitesi Klinik Psikoloji Doktora Programı şema terapi süpervizyon dersi kapsamında danışanla haftada bir, 50 dakika olmak üzere toplamda 11 seans yapılmıştır. Değerlendirme evresinde, danışana Young Mod Ölçeği, Young Şema Ölçeği, Young Ebeveynlik Ölçeği, YoungRygh Kaçınma Ölçeği ve Young Telafi Ölçeği uygulanmıştır. Kuramsal açıdan mükemmeliyetçiliğin mekanizmasında daha fazla rol aldığı belirtilen, başarısızlık, yetersiz özdenetim, yüksek standartlar, karamsarlık ve cezalandırıcılık şemaları, talepkâr ebeveyn, kopuk korungan ve kopuk kendini avutan şema modları ve uyumsuz başa çıkma biçimleri tespit edilmiştir. Bu şemalar, şema modları ve başa çıkma biçimlerinin zayıflatılması buna karşın sağlıklı yetişkin tarafın güçlendirilmesi, terapi hedefi olarak belirlenmiştir. Bu hedeflere ulaşabilmek için şema terapinin ilişkisel, yaşantısal ve bilişsel stratejileriyle müdahalelerde bulunulmuştur. Sonuç olarak, danışanın şikayetçi olduğu belirtilerdeki azalmalara ilişkin özbildirimleri değerlendirildiğinde mükemmeliyetçiliği köken odaklı şema terapiyle çalışmanın öngörülen değişim hedeflerine ulaşılmasını sağladığı tespit edilmiştir.