Mutlak gerçek ihtiyacı ölçeği geliştirme çalışması

Abstract

Bu araştırmanın amacı mutlak gerçek ihtiyacının ‘gerçek beni aramak’ ve ‘davranışların arkasındaki nedenleri aramak’ olmak üzere iki boyuttan oluşan bir yapı olduğunu ortaya koymak ve yeni bir psikometrik ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın evrenini İstanbul, İzmit ve Ankara illerinde yaşayan, lise, üniversite ve yüksek lisans düzeyinde farklı fakültelerde eğitim görmekte olan öğrenciler ve en az lise ve üniversite mezunu farklı sektörlerde çalışan 18- 55 yaş arası katılımcılar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise, İstanbul Arel Üniversitesi Psikoloji Bölümü, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, İstanbul Arel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi ve İstanbul Üniversitesi İşletme Bölümü son sınıf öğrencilerinden, Gazi Üniversitesi Mimarlık Bölümü yüksek lisans öğrencilerinden, İzmit Özel Seymen Lisesi son sınıf öğrencilerinden, İstanbul Arel Üniversitesi, T.C. Merkez Bankası İzmit Şubesi ve Kocaeli Mimarlar Odası çalışanlarından random olarak seçilmiş toplam 785 kişiden ( 420 kadın ve 365 erkek) oluşmaktadır. Örneklemin demografik özelliklerini belirlemek için Demografik Bilgi Formu, katılımcıların mutlak gerçek ihtiyacı puanlarını belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen Mutlak Gerçek İhtiyacı Ölçeği (MGİÖ) uygulanmıştır. Ölçeğin geçerliğini test etmek için benzer ölçek geçerliği yöntemi izlenmiş ve katılımcılara Kısa Semptom Envanteri’ nin alt boyutları olan Depresyon ve Kaygı Alt Ölçekleri (Derogatis, 1992), Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği’ nin Kısa Formu (Sarı ve Dağ, 2007), Bilinçli Farkındalık Ölçeği (Özyeşil, Arslan, Kesici ve Deniz, 2011), Düşünsel Geviş Getirme – Kendi Üzerine Düşünme Ölçeği (Tapnell ve Campbell, 1999) ve Benlik Kavramının Netliği Ölçeği (Campbell, Trapnell, Heine, Katz, Lavallee ve Lehman, 1996) uygulanmıştır. MGİ Ölçeği’ni geliştirmek için ilk olarak 24 maddeyi içeren bir madde havuzu oluşturulmuştur ve ölçek 5’li Likert tipinde derecelendirilmiştir. İlk olarak ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini ölçmek amacıyla pilot çalışma düzenlenmiştir. Elde edilen verilerin Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları hesaplanmış ve yapılan faktör analizi sonucunda faktör bileşenleri arasındaki farkları 0,25’in altında olan ve madde faktör yükleri 0,50’nin altında olan maddeler ölçek dışı bırakılmıştır. Kalan 14 madde yeniden ölçek haline getirilmiştir. Ayrıca, ölçeğin güvenirliğini test etmek amacıyla 30 kişilik bir örnekleme test-tekrar test çalışması uygulanmıştır. Ölçeklerin yapı geçerliliğinin ortaya çıkarılması için Açımlayıcı faktör analizi (AFA), yapı geçerliliğini doğrulamak için Doğrulayıcı faktör analizi (DFA) kullanılmıştır. Örneklem büyüklüğünün faktör analizi uygulanması için yeterli olup olmadığını test etmek için KMO ve Bartlett testleri uygulanmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen MGİ Ölçeği’ nin geçerliğini test etmek amacıyla benzer ölçek geçerliği yapılmış ve ölçeğin benzer ölçeklerle ilişkisine bakılmıştır. Ölçekler arası ilişkileri saptamak için Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Yapılan açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizler sonucunda ölçeğin iki boyutlu bir yapı olduğu doğrulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, MGİ Ölçeği’nin ‘gerçek beni aramak’ ve ‘davranışların arkasındaki nedenleri aramak’ olmak üzere iki boyutlu bir yapı olduğu bulunmuştur. Ayrıca, MGİ’nin depresyon, kaygı, belirsizliğe tahammülsüzlük, kendi üzerine düşünme (KÜD) ve düşünsel geviş getirme (DGG) değişkenleri ile pozitif; benlik kavramının netliği ve bilinçli farkındalık değişkenleri ile ise negatif yönde anlamlı bir ilişkisinin olduğu bulunmuştur.